Haar spreekt boekdelen.
De manier waarop we knippen, stylen en kleuren fungeert vaak als een representatie van wie we zijn. Maar haar is meer dan alleen esthetisch. Het heeft ook veel belangrijke functies: het voorkomen van warmteverlies van de huid bijvoorbeeld, of (in het geval van onze wenkbrauwen) het voorkomen dat zweet in de ogen druppelt.
Haar kan ook een weerspiegeling zijn van wat er in ons lichaam gebeurt. Veel ziekten kunnen de kwaliteit en het uiterlijk van ons haar veranderen. Aandacht besteden aan hoe het eruit ziet, kan ons aanwijzingen geven over de toestand van onze gezondheid.
De haarcyclus
Enkele van de kleinste organen in ons lichaam zijn de follikels die haren produceren en voeden. Haar kan alleen groeien waar follikels aanwezig zijn.
Haargroei is een complex proces. Elke kleine follikel doorloopt verschillende cyclische stadia . De eerste is de fase van actieve haargroei (de “anogene” fase), voordat de groei wordt gestopt (de “catagene” fase). Dit gaat dan verder naar het stadium waarin het haar verloren gaat of uit de follikel valt (de “telogene” fase). Veel factoren – van onze genetica tot onze hormonen tot onze leeftijd – kunnen deze follikels en hun groei beïnvloeden.
Overmatige haargroei
Hypertrichose is een aandoening waarbij haar over het hele lichaam overmatig groeit. In de meeste gevallen is dit een reactie op het starten van een nieuw medicijn, zoals fenytoïne, dat wordt gebruikt om epilepsie te behandelen. Maar het kan ook worden veroorzaakt door ziekten, zoals anorexia en HIV.
Sommige omstandigheden zorgen er ook voor dat haar groeit op plaatsen waar dat niet zou moeten gebeuren. Bij pasgeboren baby’s kunnen plukjes haar nabij de basis van de wervelkolom duiden op spina bifida occulta . Dit gebeurt wanneer de onderste wervels van de wervelkolom niet goed zijn gevormd, waardoor het delicate ruggenmerg alleen door de huid wordt bedekt.
Het hoe en waarom van deze aandoeningen en hun vermogen om hypertrichose te veroorzaken, blijven slecht begrepen.
Hirsutisme is een andere aandoening waarbij haar overmatig groeit, maar dan in een typisch mannelijk patroon: op het gezicht, de lippen, de borst en de armen. Dit wordt veroorzaakt door androgeenhormonen, namelijk testosteron, dat in hoge concentraties de haargroei in deze regio’s bevordert. Dit kan worden waargenomen bij polycysteus ovariumsyndroom .
Haaruitval
Haar kan ook in abnormale hoeveelheden uitvallen, waardoor het in bepaalde lichaamsdelen dunner of afwezig wordt. De medische term voor haarverlies is alopecia en kan zowel gelokaliseerd als wijdverspreid voorkomen. De oorzaken van alopecia zijn talrijk en omvatten schimmelinfecties, bloedarmoede door ijzertekort, lage schildklierhormoonspiegels en het gebruik van medicijnen (waaronder chemotherapie).
Leeftijd, geslacht en genetica zijn ook de schuldigen. Mannelijke kaalheid komt voor bij de haarlijn en de kruin van het hoofd. Het wordt beïnvloed door het hormoon testosteron, dat de groeifase van haren verkort en fijner maakt. De meeste mannen met mannelijke kaalheid zullen op de leeftijd van 20-25 jaar haarverlies waarnemen.
Vrouwelijke kaalheid daarentegen treft meestal eerst de voorste haarlijn en veroorzaakt dunner worden in plaats van volledig verlies. De rol van testosteron is bij vrouwen meer discutabel, maar er is sprake van een hormonale oorzaak, aangezien dunner worden vaker voorkomt rond en na de menopauze.
Haaruitval kan ook ontstaan als gevolg van het trekken van haren. Het strak stylen van het haar kan tractie op de follikel en verlies van de haarintegriteit veroorzaken . Sommige mensen trekken of plukken hun haar ook uit gewoonte. Dit heet trichotillomanie .
Haarproblemen behandelen
Het helpen van haar om terug te groeien kan net zo eenvoudig zijn als het behandelen van de onderliggende aandoening die het veroorzaakt. Een andere behandeling die u kunt overwegen is het medicijn minoxidil – het actieve ingrediënt van Rogaine. Het werd aanvankelijk ontwikkeld als een behandeling voor hoge bloeddruk, maar er werd waargenomen dat het ook de haargroei bevorderde. Dit kan door een direct effect op de haarzakjes zijn, of door de bloedtoevoer naar de hoofdhuid te verbeteren. Deze onzekerheden kunnen verklaren waarom sommige patiënten een goede verbetering zien en andere niet.
Haartransplantaties zijn ook een mogelijkheid, waarbij de haren naar kale plekken worden verplaatst. Er zijn twee manieren om ze uit te voeren: u kunt meerdere kleine “uitgestanste” transplantaten verplaatsen, of een grotere strook huid. De transplantaten worden genomen van de harige huid van het eigen lichaam van de patiënt – dit is een voorbeeld van een autotransplantaat.
Soms is de aanwezigheid van haar op zichtbare plekken niet wenselijk en zijn er bepaalde behandelingen beschikbaar om overmatige groei te stoppen. Naast de traditionele ontharingsmethoden kunnen de anticonceptiepil en andere medicijnen die de hormonale invloed op het haar reguleren (zoals finasteride) worden overwogen in gevallen waarbij een hormonale aandoening de oorzaak is (zoals PCOS).
Test je eigen haar
Om een beter beeld te krijgen van de gezondheid van uw haar kunt u thuis zelf een eenvoudige test uitvoeren, de zogenaamde hair pull .
Selecteer een groep van tussen de 30 en 50 haren (een klein groepje) en ga met je vingers van de basis van de haren naar de hoofdhuid, tot aan de punten. U hoeft niet hard te trekken; zachte tractie is alles wat nodig is om een uitvallend haar los te maken. Kijk eens hoeveel je er hebt uitgehaald.
Normaal gesproken zijn het slechts één of twee haartjes die met één trekje naar buiten komen – maar dit kan van persoon tot persoon verschillen. Als je meer dan tien haren hebt, zal je hoofdhuid waarschijnlijk meer haren uitvallen dan normaal. Dit zou kunnen wijzen op alopecia – hoewel het laten uitvoeren van een dermatoloog een meer gedetailleerde inspectie kan u helpen te bepalen of uw haarverlies op een ernstiger probleem duidt.
Veranderingen in uw haar zijn misschien niet alleen maar een gevolg van de leeftijd of de manier waarop u het hebt gestyled. Er zijn veel patronen van haargroei en haarverlies waar u rekening mee moet houden. Let op eventuele verschillen die u of uw kapper opmerkt.
